استفاده از پروتئین حشرات در خوراک دام

استفاده از پروتئین حشرات در خوراک دام

 

صنایع پرورش دام و طیور حدود 75 درصد از زمین‌های قابل کشت کره زمین را به خود اختصاص داده است و 8 درصد از آب قابل شرب انسانی صرف آبیاری گیاهان مورد مصرف دام (غلات، علوفه و …) می‌شود. از طرف دیگر با توجه به توسعه روز افزون مصرف محصولات حیوانی، نیاز به مواد غذایی برای پرورش دام در حال افزایش است که تأمین آن توسط منابع گیاهی رایج و تغییرات آب و هوایی امکان پذیر نخواهد بود. همچنین قیمت خوراک های رایج دام مانند کنجاله سویا، ذرت، علوفه و … همه روزه در حال افزایش است. محدودیت منابع خوراکی و سختی تولید آنها در سطح جهانی توجه مدیران واحدهای دامپروری را به استفاده از خوراک های جایگزین افزایش داده است. حشرات حدود 4/1 میلیون گونه جانوری هستند که بر خلاف باور عمومی تنها 5000 نوع از آنها به طور مستقیم برای کشاورزی و انسان مضر می باشند. به دلیل بالا بودن درصد پروتئین و چربی از حجم بدن حشرات می توان آن ها را جایگزین یا مکمل پروتئین و چربی خوراک دام در جیره نویسی در نظر گرفت.

حدود 70 درصد از هزینه های یک دامداری مربوط به تغذیه دام و 15 درصد از کل هزینه تغذیه مربوط به تأمین پروتئین جیره می باشد.

میزان پروتئین خام استحصال شده از هر متر مربع پرورش حشرات به طور میانگین 75 گرم در روز و 5/13 کیلوگرم در طول شش ماه می باشد. از هر نیم کیلوگرم تولید لارو مگس سرباز سیاه در هر متر مربع 50 درصد پروتئین خام استحصال می شود. که این میزان در بازه زمانی شش ماه از کشت کنجاله سویا در هر متر مربع بیشتر خواهد بود.

حشراتی که در ایران بیشتر مورد توجه برای پرورش و فراوری با هدف استفاده در جیره غذایی دام سبک و سنگین و همچنین طیور قرار می گیرند شامل جیرجیرکها، میل ورم، لارو مگس سرباز سیاه، لارو مگس خانگی، ملخ و کرم خاکی هستند. کرم ابریشم هم در برخی کشورها در این دسته قرار می گیرند هرچند این حشره بیشتر برای تولید نخ ابریشم پرورش داده می شود.

“شرکت سپاهان اندیشه سازان آرون، با تخصص در تولید بهترین مکمل خوراک دام و طیور، از طریق محصولات با کیفیت و متنوع، به تأمین تغذیه ایده‌آل و بهداشتی دام و طیور کمک می‌کند. علاوه بر این، با قیمت مناسب و عملکرد برتر در تقویت سلامت و رشد دام، ملاس را به عنوان یکی از بهترین مکمل‌ دامی در بازار معرفی می‌کند.”

مزایای پرورش حشرات و استفاده از آن ها در جیره غذایی دام و طیور:

حشرات با سرعت بالایی توده بدنی تولید می کنند زیرا آن‌ها خونسرد هستند و از انرژی خود برای گرمایش بدن استفاده نمی کنند. به طور مثال جیرجیرک‌ها فقط به 7/1 کیلوگرم غذا نیاز دارند تا توده بدنی 1 کیلوگرمی تولید کنند. به عبارتی دیگر کارایی خوراک (ضریب تبدیل) در آن ها بالاست.

مزیت دیگر اینکه تمام بدن آن‌ها قابل استفاده است.

در زمان پرورش در نتیجه مصرف غذا گاز کربن دی اکسید کمتری نسبت به دیگر حیوانات تولید می کند.

توجه کنید حشرات روی پسماندهای کشاورزی رشد و تکثیر یافته و پسماندها را به زیست توده (بدن خود) با ارزش تبدیل می کنند.

حشرات دارای پروتئین بین 1/42 تا 3/63 درصد و انرژی قابل متابولیسم 3298 تا 3833 کیلوکالری در کیلوگرم می باشند.

 

مقایسه میزان ماده خشک، انرژی قابل متابولیسم و پروتئین خام چند گونه از حشرات با پودر ماهی، آرد گلوتن ذرت، کنجاله سویا

گونه حشره و نوع گیاه	ماده خشک آسیاب شده (درصد)	انرژی قابل متابولیسم (کیلوکالری/کیلوگرم ماده خشک)	پروتئین خام (درصد)
جیرجیرک	90	3765	3/63
میل ورم	8/93	3833	3/48
لارو مگس سرباز	3/91	3667	1/42
لارو مگس خانگی	4/92	3765	4/50
کرم خاکی	8/90	3298	0/61
ملخ	7/91	3428	3/57
پودر ماهی	2/92	3100	6/70
آرد گلوتن ذرت	0/90	3966	2/67
کنجاله سویا	7/87	2532	5/49

­­­­­

لارو مگس سرباز سیاه حاوی لوریک اسید، اولئیک اسید، پالمیتیک اسید، آسپارتیک اسید، آلانین و لوسین می‌باشد. البته با آنکه متیونین، لیزین و هیستیدین نیز وجود دارد اما مقادیر آنها اندک است (کمتر از 2 درصد از هرکدام) که در جیره نویسی در نظر گرفته نمی شود.

همچنین جیرجیرک به غیر از پروتئین، حاوی گلوتامیک اسید و مواد معدنی مانند آهن می‌باشد که موجب رشد مغزی و تولید هموگلوبین در دام می شود. جیرجیرک دارای آمینواسیدهایی مانند متیونین، لیزین، لوسین و آلانین در مقادیر مناسبی نیز می‌باشد.

کرم ابریشم دارای بیش از 67 درصد اسید چرب غیر اشباع مانند لینولئیک اسید (امگا 6) و لینولنیک اسید (امگا 3) می باشد که برای ساخت و تنظیم هورمونهای استروئیدی در بدن دام برای باروری به کار می رود.

در واقع حشرات جایگزین های خوبی برای پودر ماهی، پودر گوشت، و کنجاله سویا برای تولید کازئین شیر هستند.

حتی استفاده از کنجاله مگس سرباز سیاه و کنجاله جیرجیرک می تواند به عنوان جایگزین بخشی از استارتر یا شیر خشک شود و به میانگین رشد روزانه گوساله ها (ADG) کمک کند. مقدار این جایگزینی روزانه حدود 100 الی120 گرم در روز به ازای هر رأس دام می باشد.

توجه کنید حشراتی مانند جیرجیرک از هر 100 گرم تقریبا دارای پوشش کیتینی حدود 8 گرم روی بدن خود می باشند که اگر بخواهید از حشرات استفاده بهینه در تغذیه داشته باشید و کارایی آن ها بیشتر شود، باید پوشش کیتینی را به روش های مکانیکی مانند جدا کردن سر و بال و پاها یا روش های شیمیایی مانند روش عصاره متانولی بشکنید و حذف کنید.

در روش شیمیایی استفاده از استخراج با متانول اگرچه کیتین تا کمتر از 1 حتی به صفر درصد نیز می رسد ولی محتوای چربی تقریباً نصف می شود. همچنین در این روش محتوای اسید آمینه هایی مانند متیونین و لیزین و لوسین بیشتر خواهد شد.

در آزمایشگاهای آزمایشگاهی (In Vitro) نشان داده شده مگس سرباز سیاه می تواند تا 99 درصد خاصیت پاتوژنی علیه باکتری های ای کولای و استافیلوکوکوس اورئوس نشان دهد.

قبل از استفاده از حشرات در تغذیه دام برای رشد و عملکرد تولید، می توان به خاصیت پروتئین های آنتی میکروبیال حشرات توجه کرد که ناشی از انواع اسید آمینه های موجود در بدن آنهاست. به طور مثال استفاده از 2560 میلی گرم در هر صد گرم کنسانتره از لارو مگس سیاه و عصاره متانولی جیرجیرک می تواند 9/5×10⁹ CFU از استافیلوکوکوس اورئوس را از بین ببرد. همین مقدار از لارو مگس سیاه نیز می تواند 1/2×10⁹ CFU اشرشیا کلای را نیز از بین ببرد (این یعنی توانایی مقابله عصاره حشرات با باکتریهای گرم مثبت تا /99 درصد و گرم منفی8/97 درصد).

حشرات نه تنها حاوی انواع اسید آمینه ها و اسید های چرب غیر اشباع و اشباع هستند بلکه شامل ترکیباتی مانند پپتیداز و فلاونوئیدها نیز می باشند.

در جیره گاوهای شیری کنجاله جیرجیرک، لارو مگس سرباز و دیگر حشرات بنا به میزان و نوع اسید های آمینه خود می توانند از 25 تا 100 درصد جایگزین کنجاله سویا در جیره شوند. این میزان از جایگزینی میزان تولید گاز متان در 96 ساعت و ماده خشک قابل هضم و pH شکمبه را نسبت به استفاده از کنجاله سویا که منبع اصلی پروتئینی رایج در جیره گاو شیری است، تغییر نمی دهند.

توجه کنید اگر تصمیم به پرورش و استفاده از حشرات مختلف در جیره غذایی دام و طیور را دارید، به شرایط دام ها، آب و هوا و نحوه پرورش حشرات در محیط خود توجه کنید.